Chùa Long Quang Cổ Tự Cần Thơ là ngôi chùa cổ có lịch sử gần 200 năm. Ngôi chùa có lịch sử, văn hóa độc đáo với dấu ấn của Thiền phái Lâm Tế trước đây. Sau này chùa đổi sang hệ phái Bắc Tông nhưng vẫn lưu giữ nhiều tượng Phật cổ và vài kiến trúc xưa. Nếu chúng ta không tính đến những chùa Nam tông của người Khmer, thì đây cũng thuộc top những ngôi chùa cổ nhất tại Cần Thơ.
Lịch sử chùa Long Quang Cổ Tự
Năm 1824 (Năm Minh Mạng thứ 5) Thiền sự Thiện Quyền cho xây dựng một am nhỏ bằng lá. Am này ban đầu không có tên.
Năm 1825 chùa hình thành.
Năm 1829 Am này được cải tạo thành một ngôi chùa bậc trung và mang tên là Long Trường. Với ý nguyện ngôi chùa sẽ lâu dài, bền vững.
Năm 1835 chùa Long Trường được trùng tu lớn hơn một lần nữa.
Năm 1846 chùa được xây dựng hoàn chỉnh.
Năm 1859 sư Quảng Hiền đến chùa làm trụ trì. Ngôi chùa lúc bấy giờ hư hỏng khá nặng, sư đã đứng ra vận động quyên góp để xây dựng lại hầu như toàn bộ chùa.
Năm 1861 chùa tu sửa hoàn thành. Chùa cũng bắt đầu đổi tên từ Long Trường thành Long Quang cho đến ngày nay.
Năm 1889 Hòa Thượng Từ Quang (Pháp danh Ngộ Cảm) đến chùa làm trụ trì. Hòa thượng lúc này vừa giảng đạo, vừa bốc thuốc nam chữa bệnh cho nhiều người dân trong vùng. Danh tiếng chùa ngày càng lên cao.
Năm 1922 Hòa thượng cho khắc 50 tượng Tiên Phật bằng gỗ giáng hương. Những bức tượng có kích cỡ nhỏ khoảng 80cm (Còn lưu giữ tại chánh điện đến ngày nay).
Năm 1924 nhà sư Trí Thới (Đệ tử Hòa thượng Từ Quang) lên làm trụ trì chùa.
Năm 1930 chùa xuống cấp trầm trọng, các Phật tử xung quanh quyên góp đại tu chùa một lần nữa. Đến cuối năm thì hoàn thành tu sửa. Chùa lúc này mới có kiến trúc gạch kiên cố với Chánh điện và nhà bếp bằng tường gạch.
Trong những khoảng thời gian này, chùa từng là nơi lưu trú và hoạt động của nhiều chiến sĩ cách mạng chống Pháp. Khi ấy hưởng ứng lời kêu gọi, chùa còn cho sử dụng Đại hồng chung cổ làm bằng đồng giá trị để làm đầu đạn.
Năm 1963 sư thầy Thích Chơn Khánh đến làm trụ trì chùa. Khi ấy chùa được bà con Phật tử xa gần quyên góp để trùng tu những phần xuống cấp. Tuy vậy chùa xây gần xong thì bị bom đạn ảnh hưởng làm hư hại nhiều nơi.
Năm 1966 sau nhiều hư hại thì phần Chánh điện mới xây xong lại.
Năm 1983 sư thầy Thích Chơn Khánh viên tịch. Sau đó khoảng 9 năm nhà chùa không có trụ trì về tiếp nhận. Việc gián đoạn là vì ban đầu chùa không theo hệ phái Phật giáo Bắc tông mà theo hệ phái Lâm tế (có nguồn gốc từ Trung Quốc). Mãi gần 10 năm phải nhờ can thiệp của Giáo hội trung ương để chuyển hẳn 1 vị trụ trì Bắc tông tiếp quản.
Mãi đến năm 1992, Đại đức Thích Bình Tâm được Giáo hội Phật giáo Việt Nam cử về làm trụ trì chùa.
Hiện sư Thích Bình Tâm là Thượng Tọa, đang giữ chức vụ Phó Trưởng Ban Thường Trực Ban Trị sự Giáo hội Phật Giáo Việt Nam thành phố Cần Thơ (Năm 2020) và là trụ trì của Thiền viện Trúc Lâm Phương Nam (Ngôi chùa lớn nhất tại Cần Thơ).
Ngày 21/6/1993 Bộ văn hóa – thông tin ra quyết định công nhận Linh Quang Cổ Tự là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Tháng 12 năm 1994, chùa được đại tu một cách cẩn thận (Gìn giữ các nét kiến trúc cũ đan xen việc xây mới công trình khác). Đến nay chùa còn giữ khá nguyên vẹn kiến trúc từ năm 1994.
Năm 2010 – 2011, chùa được tu sửa các kiến trúc bị xuống cấp.
Vì chùa có cùng trụ trì với Thiền viện Phương Nam nên cả 2 thường hợp tác tổ chức khóa tu mùa hè và các hoạt động Phật giáo khác nhau.
Hàng năm, Chùa tổ chức 3 kỳ lễ hội lớn: cúng Thượng Ngươn (tháng giêng), cúng Trung Ngươn (tháng 7), cúng Hạ Ngươn (tháng 10); cúng Phật Đản sanh vào tháng 4.
Kiến trúc chùa Long Quang Cổ Tự
Diện tích: 7.000 m2.
Cổng chùa
Cổng chùa Long Quang là cổng tam quan (3 cổng và 3 mái). Cổng giữa có bảng hiệu đề chữ lớn LONG QUANG CỔ TỰ; ở trên là GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM; ở dưới là XÃ LONG HÒA – TP. CẦN THƠ.
Phần mái cổng chính khắc ký hiệu lương long tranh châu, ở giữa là biểu tượng bánh xe pháp luân đặt trên một bệ sen. Ở phần chóp nhọn của mái phụ và chính đều có khắc ký hiệu bánh xe pháp luân đặt trên bệ sen.
Ở 2 bên cột cổng chính là 2 hàng chữ đối bằng tiếng Hoa. Phiên âm ra Hán Việt là:
Long đức phổ thập phương, Phật đạo hoằng thâm chánh giáo Quang minh chiếu tam giới, thiền lâm quãng nhuận chân truyền.
Bên cổng phụ bên trái khắc chữ TỪ BI, cổng phụ bên phải khắc chữ TRÍ TUỆ.
Nhìn từ trong ra cổng tam quan sẽ thấy khắc tên chùa bằng chữ Hán trên cổng chính, 2 cổng phụ vẫn là 2 chữ từ bi và trí tuệ khắc bằng chữ Hán.
Chánh điện
Diện tích chánh điện chùa Long Quang là 324 m2. Chùa xây theo kiến trúc thượng lầu hạ hiên.
Theo miền tây có gì được biết, thượng lầu hạ hiên là kiến trúc phần mái có 1 lầu đặt chồng lên hiên nhà (1 chóp nhọn như cái lầu trên mái nhà). rất nhiều ngôi chùa cổ, nhà cổ ảnh hưởng của trung hoa đều xây theo lối kiến trúc này: chùa nam nhã, chùa quang xuân, nhà cổ bình thủy,…
Khuôn viên trước chánh điện
Phía trước của ngôi chùa có dựng 1 tiểu cảnh Phật Đà niết bàn (cao khoảng 0,5 m) dưới gốc cây bồ đề. Đặc biệt gốc cây bồ đề được lấy giống từ bên Myanmar mang về và trồng vào 30/11/2012. Dựng tiểu cảnh này vừa thể hiện nét thanh nhã của ngôi chùa vừa che chắn tầm nhìn của khách đến chùa tham quan (Yếu tố phong thủy rất quan trọng của nhiều kiến trúc cổ).
Bên phải là một bức tượng Quan Âm Bồ Tát cao khoảng 2m đặc trên một bục cao khoảng nửa mét. Tượng Quan Âm đặt dưới một bụi tre với tán cây che phủ nắng mưa. Phía trước có hàng rào bằng bông trang khá thanh nhã.
Ngay góc bên phải chánh điện còn có 1 bia di tích lịch sử văn hóa. Nó ghi sơ lược về lịch sử hình thành và quyết định công nhận chùa là di tích cấp quốc gia.
Không gian bên trong chánh điện
Như nhiều kiến trúc xưa, chùa được xây trên một tầng gạch cao hơn nửa mét. Để đi vào bạn cần đi bọc 2 bên thành cầu thang. Chùa có 1 cửa lớn ở trước và 2 cửa sổ.
Bên hông bên phải đặc đại hồng chung.
Bên hông bên trái là lối bọc ra hành lang.
Chánh điện có bàn thờ gỗ 2 bậc. Bậc cao nhất thời 3 vị: Phật A Di Đà (ở giữa), Đại Thế Chí Bồ Tát (Bên trái) và Quan Thế Âm Bồ Tát (Bên phải). Bậc thấp hơn là thờ Phật Di Lặc (xung quanh có nhiều bức tượng trẻ nhỏ vui đùa). Cả 4 bức tượng đều cao khoảng 1 mét đặt trên một bàn nhỏ.
Ở trên bàn thờ là một biển hiệu sơn son thếp vàng đề 4 chữ Hán: Đại Hùng Bảo Điện. Xung quanh có khung bao khắc nhiều hoa văn tinh xảo khác nhau. Kéo dài đến cả 2 cột với hai hàng câu đối chữ Hán cũng được trang trí tương tự và sơn son thếp vàng bên trên.
Đối diện bàn thờ là 2 vị hộ pháp đặt cạnh cửa vào: Vi Đà Hộ Pháp và Tiêu Diện Đại Sĩ.
2 bên chánh điện đặt nhiều bức tượng Phật cổ bằng gỗ khác nhau trên bàn gỗ cao khoảng 1,2m. Đây là những bức tượng gỗ được sơn màu nhiều giá trị có từ năm 1922.
Bên phải là 9 tượng La Hán mỗi tượng đều đặt đội mũ quan, ngồi trên các con linh thú khác nhau (Dê, Trâu, Kỳ Lân, Voi,…) và có các tư thế khác nhau. Kế tiếp là Địa Tạng Vương Bồ Tát, sau đó là bàn thờ Tổ Sư Đạt Ma (ở giữa) – Giám Trai (Bên trái) – Quan Công (Bên phải). Sau cùng là bàn thờ Ngọc Hoàng Đại Đế và Nam Tào (Bên trái), Bắc Đẩu (Bên phải).
9 trong 18 tượng La Hán cổ xưa của chùa Long Quang cổ tự Tượng Ngọc Hoàng Đại Đế và 2 bên là Nam Tào, Bắc Đẩu Bàn thờ Tổ sự Đạt Ma và Quan Công trong chùa 
Tượng Giám Trai Tượng Tổ sư Đạt Ma Tượng Quan Công
Bên trái là 9 tượng La Hán còn lại. Kế tiếp là Quan Thế Âm Bồ Tát, 2 bên là Thiên Tài và Đồng Tử. Kế tiếp là hình của Diêm Vương cùng với Phán Quan, Long Vương và quân lính. Sau cùng là bàn thờ Ngũ Hành Nương Nương.
9 trong 18 tượng La Hán cổ xưa khác của chùa Long Quang cổ tự Tượng Quan Âm Bồ Tát Tượng diêm vương ở Chánh điện 
Tượng Vương Mẫu Nương Nương bên trong chánh điện
Lý do chùa có nhiều tượng thờ Tiên Phật khác nhau và có cả Quan Công là trước đây chùa tu học theo hệ phái Thiền tông Lâm Tế. Đây là một hệ phái du nhập từ Trung Quốc sang. Đến mãi năm 1992 chùa mới chuyển sang 1 trụ trì tu theo hệ phái Bắc Tông (Mời bạn xem thêm phần lịch sử ở trên để hiểu rõ hơn).
Hậu Tổ
Phía sau chánh điện là bàn thờ Hậu Tổ.
Trên bàn thờ là tượng Phật Chuẩn Đề. Tượng ngồi trên một con chim, con chim đặt chân trên một bệ hoa sen. Xung quanh là nhiều bài vị và di ảnh của các vị cố trụ trì của chùa Long Quang.
Đối diện bàn thờ góc phải là đặt hình ảnh các linh vị nam, góc bên trái là hình ảnh các linh vị nữ.
Một số khu vực khác gần chánh điện
Đi thẳng con đường vào từ chánh điện. Bên phải là khu vực nhà ăn và nhà bếp. Bên tay trái lần lượt là Địa Tạng Đường, Hội Trường, Bãi xe, khu Mộ Tháp, nơi ở của tăng ni và khu vực vườn.
- Địa Tạng Đường là khu vực để tro cốt của các Phật tử gửi vào. Phía trước đặt một tượng Địa Tạng Vương cao khoảng 2m.
- Hội trường là khu vực hội họp, tham gia các khóa học Phật giáo,…
- Bãi xe là khu đất trống với mái che đầy đủ và có thể đỗ cả xe lớn.
- Khu Mộ Tháp chôn cất tro cốt các Phật tử, tăng ni ngày trước,…
- Phía sau có các dãy phòng của ni và tăng tách biệt riêng. Các phòng xây như các phòng trọ sát nhau.
Dãy phòng dành riêng cho các ni ở chùa Long Quang Cần Thơ 
Địa tạng đường là nơi cất giữ bài vị và tro cốt của Phật tử gửi tại chùa Hội trường Khu mộ tháp chùa Long Quang Cần Thơ Khu nhà ở của các Tăng Ni Tượng Bồ Tát giữa ao sen
Khu vực vườn
Khu vực này trồng khá nhiều cây xanh và có rất nhiều tiểu cảnh Phật giáo khác nhau. Mô phỏng các cột mốc nổi tiếng của Đức Phật.
Ở giữa là một ao sen rộng với một khu vực đặt pho tượng Quan Âm Bồ Tát bằng gỗ ở giữa ao sen.
Tượng Quan Âm bằng gỗ đặt trên đài sen cao khoảng 3m. Tượng do gia đình Phật tử của quán cafe Happy 4 cúng dường.
Bên phải đài sen Bồ Tát là một mô phỏng hình tượng 5 vị Trần Kiều Như nghe lời giảng của Phật.
Bên trái là mô phỏng vườn Lâm Tì Ni, khi Phật đản sanh ra đời.
Đi thẳng vào sẽ thấy một mô phỏng khác về Phật niết bàn dưới gốc cây bồ đề.
Đặc biệt phía sau là Khu Thiền Thất. Đó là một khu vườn cây xanh với nhiều loại trái cây, hoa kiểng. Một khu vườn đậm chất miệt vườn miền Tây. Ở cuối vườn có nhà nghỉ ngơi dành cho người thiền.
Đường đi chùa Long Quang
Chùa nằm cách trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 10km ở khu vực quận Bình Thủy. Bạn đi dọc theo con đường quốc lộ 91B, đến cầu Bình Thủy 3 thì bọc đường bên phải cầu. Chạy thẳng vào gặp ngã 3 thì quẹo phải khoảng 1km là đến nơi. Dưới cầu Bình Thủy 3 cũng có có bảng chỉ dẫn.
Số điện thoại: +84913772025.
Địa chỉ: 155 Đinh Công Chánh, Phường Long Hòa, Long Hoà, Bình Thủy, Cần Thơ.
Google Maps: https://goo.gl/maps/vStr93n5YYZ525W76
Đánh giá của khách tham quan chùa
Bạn Hải Lê Trường đánh giá 5/5: “Chùa có khuôn viên rộng rãi, thoáng mát. Có tổ chức các khoá tu mùa hè hằng năm. Trong chánh điện còn lưu giữ những tượng cổ điêu khắc gỗ.”
Bạn TrungTin Nguyễn đánh giá 5/5: “Chùa là ngôi cổ tự có rất lâu rồi và được nhiều nghệ sĩ đến viếng thường xuyên, không gian chùa yên tĩnh, cảnh đẹp.”
Khám phá những ngôi chùa cổ tại Cần Thơ:
