Hình ảnh xưa An Giang bao gồm các ảnh tại Long Xuyên, Châu Đốc và Tịnh Biên. Đây là những vùng có vị trí địa lý quan trọng chiến lược. Những hình ảnh tái hiện vùng thị xã khá phát triển với nhiều cơ sở vật chất, ngoài ra là những đặc trưng như phố chợ, cảnh ven sông hay những khung cảnh núi non đặc trưng của vùng Thất Sơn. Hãy cùng miền Tây nhìn lại bộ tư liệu hình ảnh xưa An Giang này nhé!
Hình ảnh xưa Long Xuyên An Giang
Năm 1876 hạt Long Xuyên được thành lập, năm 1900 Long Xuyên được mở rộng thành tỉnh lỵ. Hiện nay, Long Xuyên trở thành thành phố trực thuộc tỉnh An Giang.
Ở Long Xuyên ban đầu dịch vụ cầm đồ do chính quyền tỉnh quản lý. Sau năm 1925 cho Cty Hui Bon Hoa – Ogliastro thầu (tất nhiên là lãi suất… phải được chính quyền phê duyệt). Tòa nhà này có thể do Hui Bon Hoa xây sau năm 1925.
Một rạp chiếu phim nổi tiếng ngày xưa tại Long Xuyên.
An Giang là một trong những tỉnh chiến lược quân sự bấy giờ nên nó được xây 1 phi trường riêng.
Trường học và môi trường giáo dục của nó cũng là một phần quan trọng ở Long Xuyên.
Giáo dục tại nhà ở trường nữ sinh Long Xuyên thập niên 1920s Nhà ăn trong trường học ở Long Xuyên thập niên 1920s Trường nam tiểu học Long Xuyên thập niên 1920s Trường nữ tiểu học Long Xuyên thập niên 1920s
Hồ Nguyễn Du hiện nay là công trình kiến trúc ngay trung tâm thành phố Long Xuyên. Một phần hồ giáp với bờ sông Hậu, 1 phần giáp với lộ lớn và nhiều cây cối xanh tươi xung quanh.
Địa chỉ hồ Nguyễn Du trên Google Maps hiện nay: https://goo.gl/maps/suT3dbCZ1gfT62717
Hồ Nguyễn Du (Phía xa là sông Hậu) Hồ Nguyễn Du – Phía xa là sông Hậu ở Long Xuyên thập niên 1920s
Một số kiến trúc và khung cảnh khác ở Long Xuyên xưa.
Nhân viên bệnh viện tỉnh Long Xuyên | Từ trái qua phải Mr Liem, Miss Liang, Mrs Ngo, Miss Chau, Miss Dac và Mr Tang Bệnh viện Long Xuyên năm 1967 Cổng bệnh viện Long Xuyên thập niên 1920s
Cầu Hoàng Diệu khá nổi tiếng ở trung tâm Long Xuyên hiện nay. Đây là cây cầu nối 2 bên bờ trung tâm của Thành phố Long Xuyên. Nó nối thẳng trường THPT chuyên Thoại Ngọc Hầu qua khu vực nhà thờ chánh tòa Long Xuyên.
Địa chỉ hiện nay cầu Hoàng Diệu tại Long Xuyên: Cầu Hoàng Diệu Google Maps.
Cầu Henry Bridge Long Xuyên 1921-1935 | Nay là cầu Hoàng Diệu Cầu Hoàng Diệu Long Xuyên 1965 | Photo by Robert D
Cầu Cái Sắn Lớn cũng là cây cầu đặc biệt. Nó là nơi tiếp giáp hai tỉnh Cần Thơ (Thốt Nốt) và An Giang (Long Xuyên). Địa chỉ Google Maps cầu Cái Sắn Lớn: https://goo.gl/maps/B5UBYu6tVqpyrE5G9
Khung cảnh trung tâm và khu chợ Long Xuyên xưa cũng khá nổi bật và nhộn nhịp.
Khu chợ tại Long Xuyên – An Giang năm 1965 | Photo by Robert D Khu phố Long Xuyên xưa Khu vực ven sông Long Xuyên năm 1969 | Photo by Mike Belisle Chợ Long Xuyên thập niên 1920s Khu phố mua sắn ở trung tâm Long Xuyên thập niên 1920s Nhìn từ cầu cảng ở chợ Long Xuyên thập niên 1920s Người bán gà ở chợ Long Xuyên An Giang năm 1965 Người dân sinh hoạt trên ghe thuyền ở Long Xuyên An Giang năm 1965 | Photo by Robert D Sạp bán gạo thóc ở khu chợ tại Long Xuyên An Giang năm 1965 | Photo by Robert D Trung tâm Long Xuyên xưa Bến thuyền chợ Long Xuyên thập niên 1920s Cảng gần trung tâm Long Xuyên 1969 | Photo by Mike Belisle Chợ cá Long Xuyên xưa Chợ Long Xuyên thập niên 1920s Chợ ở bến tàu cầu Duy Tân – Long Xuyên xưa Con đường ven sông ở vùng quê Long Xuyên An Giang năm 1965 | Photo by Robert D
Khung cảnh xung quanh trung tâm Long Xuyên bấy giờ.
Một con đường ven sông ở Long Xuyên An Giang năm 1965 | Photos by Robert D Nơi bán các lu nước ở Long Xuyên – An Giang năm 1965 | Photo by Robert D Những đứa trẻ chơi ở nơi chứa các lu nước ở Long Xuyên – An Giang năm 1965 | Photo by Robert D
Ngoài những công trình hiện đại, hình ảnh xưa Long Xuyên An Giang cũng gắn liền khá nhiều với dòng sông, bến nước, con thuyền. Những điều đậm chất Nam bộ của vùng ĐBSCL.
Con kênh ở Long Xuyên vào năm 1930 Tàu thuyền ở trên sông tại Long Xuyên An Giang năm 1965 | Photo by Robert D
Những hình ảnh đời thường thú vị đặc biệt ở Long Xuyên ngày trước khắc họa một hình ảnh An Giang xưa nhiều hơn.
Heo nái với đàn con ngủ dưới bóng xe lôi ở Long Xuyên Xe lôi chở khách ở Long Xuyên thập niên 1920s Xe đò Desoto tuyến Long Xuyên – Sa Đéc – Chợ Mới sau năm 1975s Cổng chào ở 1 vùng ven Long Xuyên An Giang năm 1965 | Photo by Robert D
Chúng ta cũng không thể không nhắc đến nghề dệt truyền thống ở Long Xuyên lưu truyền từ xa xưa đến ngày nay (Tuy đã ít hơn trước rất nhiều).
Phật giáo Hòa Hảo ra đời tại làng Hòa Hảo, quận Tân Châu, tỉnh Châu Đốc (nay thuộc thị trấn Phú Mỹ, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang) vào năm 1939 do Huỳnh Phú Sổ sáng lập.
Long Xuyên được biết đến là vùng đất có khá đông tín đồ Phật giáo Hòa Hảo. Vùng đất này cùng với Châu Đốc và Cần Thơ là những nơi đông tín đồ nhất. Với phần giáo lý nhập đời (Tu nhân tu đức) nên tín đồ Phật giáo Hòa Hảo thường và chạm nhiều với các sự kiện chính trị khác nhau.
Nhiều lần bị áp bức và đàn áp vì xung đột lợi ích, tín đồ Phật Giáo Hòa Hảo đã tổ chức quân đội riêng và tổ chức huấn luyện thường xuyên. Tim hiểu rõ hơn về: Phật Giáo Hòa Hảo Wikipedia.
Đội quân nữ trong lực lượng võ trang của Phật Giáo Hòa Hảo Những nữ tu được huấn luyện trong rừng của Phật Giáo Hòa Hảo năm 1948 Nữ binh Phật Giáo Hòa Hảo tập bắn súng cho chiến tranh năm 1948 Các nữ chiến binh của Phật giáo Hòa Hảo đang thực hiện rèn luyện năm 1948
Ngoài đạo thống Phật giáo Hòa Hảo xuất phát từ An Giang, Long Xuyên cũng có khá nhiều tôn giáo khác.
Chùa Quang Thánh Đế Quân Long Xuyên thập niên 1920s Nhà thờ Long Xuyên thập niên 1920s
Nhà thờ Cù Lao Giêng ở Long Xuyên Người già và tàn tật ở nhà Tế Bần Cù Lao Giêng Trẻ mồ côi và trẻ sơ sinh tại nhà Tế Bần Cù Lao Giêng
Năm 1964, Tướng McNamara nguyên là Bộ trưởng Quốc Phòng bấy giờ đến thăm Long Xuyên, ông cũng là người chịu trách nhiệm đưa ra chiến dịch tác chiến trong Vietnam War. Đi cùng ông trong chuyến tham khu vực trung tâm các tín độ Phật Giáo Hòa Hảo là ký giả Pháp Francois Sully, Nguyễn Xuân Oánh, Thủ tuớng Khánh và tướng Taylor.
Tướng Mỹ McNamara và Thủ Tướng Nguyễn Khánh thăm vùng đồng bào Phật giáo Hòa Hảo Người dân háo hức đón sự kiện tướng McNamara đến thăm tỉnh Long Xuyên năm 1964 McNamara đến thăm làng Hòa Hảo cùng với Khánh bắt tay những người dân Việt Nam tháng 3 năm 1964 Tướng Robert S chào mừng người dân
Hình ảnh xưa Châu Đốc An Giang
An Giang là vùng đất có sự thay đổi to lớn nhất. Ban đầu địa giới Châu Đốc thuộc Hà Tiên, sau đó đổi thành tỉnh An Giang. Sau đó thời Pháp thuộc và Việt Nam Cộng Hòa, Châu Đốc được tách ra thành tỉnh lỵ riêng biệt. Nhưng đến thời Việt Nam sau năm 1975, nó được sáp nhật vào địa giới tỉnh An Giang.
Nhắc đến Châu Đốc ngày nay, người ta hay nhớ đến núi Sam với những ngôi chùa hay khung cảnh núi non xanh tươi. Tuy vậy những khung cảnh sông nước đặc trưng của Châu Đốc, một vùng đất thuộc ĐBSCL, từ xưa đến nay vẫn là nét thân thương nhất.
Bẫy bắt các bằng lưới ven sông ở Châu Đốc xưa Bến tàu Châu Đốc xưa Bến tàu đông đúc của Châu Đốc xưa Bungalow ven sông Châu Đốc xưa Cảnh sông ở Châu Đốc thập niên 1920s Đi đò ngang ở Châu Đốc | Photo by Christopher Ness Lưới bắt cá xưa Một bến thuyền tại Châu Đốc thập niên 1920s Nạo vét kinh Bassac Tri Tôn xưa Ngôi làng ven sông nhìn ra phía núi ở phía xa tại Châu Đốc thập niên 1920s Người dân đi đánh cá Nhà nổi ven sông Những ngôi nhà lá và thuyền ven sông ở Châu Đốc xưa Những ngôi nhà lá ven sông ở Châu Đốc Những ngôi nhà ven sông ở Châu Đốc năm 1969 Sông Châu Phú – Châu Đốc thập niên 1920s Tàu cao tốc ở Châu Đốc ngày xưa Thuyền đậu ven sông Châu Đốc năm 1965 | Photo by Robert D Trên con kinh Châu Đốc thập niên 1920s Ven sông ở Châu Đốc
Đặc biệt là con kênh Vĩnh Tế là con kênh huyết mạch quan trọng ở An Giang từ khi thành lập đến nay.
Kênh Vĩnh Tế đào song song với đường biên giới Việt Nam-Campuchia, bắt đầu từ bờ tây sông Châu Đốc thẳng nối giáp với sông Giang Thành, thuộc thành phố Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang ngày nay.
Nó xây dựng từ năm 1819 đến 1824 mới hoàn thành (Trải qua 3 giai đoạn). Ước tính trong 5 năm, các quan phụ trách đã phải huy động đến hơn 90.000 dân binh. Tổng số ngày công là 3.463.500, và khối lượng đất đào là: 2. 8 45.035 m³.
Wikipedia
Chốt khóa ở kênh đào của người Pháp thập niên 1920s
ĐBSCL cũng nổi tiếng về những cánh đồng lúa. Chắc hẳn ai cũng nhớ về những ngày chăn trâu ở cánh đồng ngày xưa.
Chăn trâu ngoài đồng ở Châu Đốc năm 1965 Đập lúa ở Châu Đốc thập niên 1920s Làm ruộng Nhặt thóc khi cho trâu dẫm đạp Phơi thóc Trâu bơi dưới dòng sông
Một số hình ảnh đặc trưng vùng nông thôn Châu Đốc.
Đồn điền thuốc lá Châu Đốc thập niên 1920s Đua thuyền ở Châu Đốc khoảng năm 1895 Những người bán nồi đất ở Châu Đốc thập niên 1920s
Những người môi giới chợ đen di chuyển qua một đàn gia súc tại một khu chợ ngoài trời bên ngoài Châu Đốc, phía Tây của Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam, ngày 25 tháng 7 năm 1970. Gia súc được buôn lậu qua biên giới từ Campuchia. Ở hậu cảnh, phía trước của một ngôi chùa Phật giáo [chùa Tây An, Châu Đốc], là một đoàn xe tải di chuyển vào Campuchia cho một chiến dịch quân sự.
Ngoài những đặc trưng riêng vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long, Châu Đốc còn nổi tiếng với những ngôi chùa linh thiêng lâu đời.
Chùa Tây An – Núi Sam – Châu Đốc năm 1973 Tượng Phật tại Bạch Vân tịnh xá núi Sam, Châu Đốc xưa Chùa Tây An – Châu Đốc xưa Một ngôi chùa ở Châu Đốc xưa Một ngôi chùa ở Tịnh Biên xưa
Đền miếu cũng là nét đặc trưng, đặc biệt là lăng mộ ông Thoại Ngọc Hầu dưới chân núi Sam. Ngay cả bây giờ, nó vẫn là nơi cúng viếng đông đúc.
Khu lăng mộ Thoại Ngọc Hầu ngày xưa Khu lăng mộ Thoại Ngọc Hầu ở Châu Đốc năm 1895 Khu lăng mộ Thoại Ngọc Hầu ở Châu Đốc xưa
Đặc biệt các lễ hội như lễ Cầu Yên là nét đặc trưng mà bạn nên tìm hiểu.
Đoàn người tham gia lễ Cầu Yên ở Châu Đốc xưa Lễ Cầu Yên Châu Đốc xưa Xiên lình – Hầu đồng trong lễ Cầu Yên ở Châu Đốc xưa
Nét văn hóa của vùng An Giang xưa hay Châu Đốc không chỉ là chùa chiềng. Mà nó còn là sự giao hội giữa nhiều dân tộc sinh sống tại vùng đất này: Khmer, Chăm, Hoa, Kinh,…
Lễ tang của người Hoa trên đường ở Châu Đốc xưa Một đường phố tấp nập ở Châu Đốc xưa
Những ngôi chùa Khmer luôn là điển hình nhất cho nét văn hóa Khmer Nam Bộ.
Kiến trúc chùa Khmer ở Châu Đốc xưa
Hay đến ngày nay, Châu Đốc cũng là đại diện cho vùng dân cư người Chăm sinh sống tại ĐBSCL.
Con đường vào bên trong ngôi làng của người Chăm Đền Hồi giáo trong làng Chăm ở Châu Đốc thập niên 1920s Thánh đường hồi giáo Mosque Mubarak xưa
Đặc biệt là những làng dệt vải của người Chăm vẫn tồn tại và duy trì đến ngày nay. Nó trở thành nét văn hóa lưu giữ xa xưa đại diện 1 phần cho văn hóa Nam bộ.
Ngoài nhưng chùa chiềng hay thánh đường đạo Chăm, thị xã Châu Đốc còn có nhiều nhà thờ như: Chủng Viện Á Thánh Phụng.
Kiến trúc Tiểu chủng viện Á Thánh Phụng năm 1965 | Photo by Robert D Tiểu chủng viện Á Thánh Phụng năm 1965 | Photo by Robert D
An Giang – Châu Đốc là xứ sở của những người đi khai hoang, lao động cật lực mà hình thành. Những người Hoa, người Kinh xuôi từ vùng ngoài vào khẩn hoang. Những người xây dựng và gắn bó dần với vùng đất hoang sơ của ĐBSCL. Nhiều dòng tộc thường gọi là Tộc Họ Nhà Lớn. Dòng họ Lê Công cũng là dòng họ tương tự thế.
Theo tư liệu mà chúng tôi có được thì dòng họ Lê Công người gốc Thanh Hóa, vào đến Vĩnh Long lập nghiệp, sau đó sang Châu Đốc khẩn hoang vào cuối thế kỷ XVIII. Người đầu tiên đến lập làng Chu Phú là Ông Lê Công Thoàn. Gia phả còn cho biết Thừa biểu tôn của dòng họ Lê là Ông Lê Công Chăng, Phương liệt kế tằng tổ là Ông Lê Công Lội; Tằng tổ mẫu là Bà Huỳnh Thị Vương. Ông Lê Công Lội có 3 người con là Lê Công Thoàn, Lê Công Tấn và Lê Công Báu. Dòng dõi Lê Công hiện nay được thờ tự tại Nhà lớn, còn gọi là Lê Công từ đường, Lê phủ từ đường.
Nhà của Lê Công Chăng ở Châu Đốc thập niên 1920s Nội thất nhà Lê Công Chăng ở Châu Đốc thập niên 1920s
Cầu Levis hay còn với nhiều cái tên như cầu gỗ, cầu máy, cầu quay ở Châu Đốc năm 1899
Năm 1897, để thay chiếc cầu gỗ, cầu Levis (còn gọi là cầu Máy, cầu Quay) được khởi công xây dựng, đến năm 1899 thì hoàn thành. Mỗi ngày ba lần, vào giờ giấc quy định, hai nhịp thép được nhấc lên để tàu bè xuôi ngược. Vị trí chiếc cầu quay này nằm ở gần bờ sông Hậu, nối thẳng đường Long Xuyên Châu đốc tại cua Lò Siêu hiện nay. Năm 1985, cầu được khởi công xây dựng lại bằng bê tông cốt thép, đến năm 1987 thì được đưa vào sử dụng. Cầu mới đặt tên là cầu Nguyễn Trung Trực được thiết kế có hai nhịp bằng thép, đặt trên hai trụ móng bằng xi măng.
Cầu Levis Cầu gỗ Châu Đốc thập niên 1920s
Cảnh quan bên trong khu chợ Châu Đốc trước kia.
Giao hàng ở 1 khu chợ tại Châu Đốc xưa Một khu chợ ở Châu Đốc năm 1965 Chợ Thoại Sơn năm 1966 – 1972 | Photo by John Brody Chợ Tịnh Biên – Tỉnh Châu Đốc thập niên 1920s Xe nước đá bào Châu Đốc năm 1961 Biệt động quân VNCH trở lại An Phú – Châu Đốc sau cuộc hành quân từ Campuchia năm 1970
Cơ sở vật chất vùng Châu Đốc không quá nổi bật, nhưng vùng trung tâm cũng khá nhiều công trình lớn. Trước đây vùng đất này cũng là trung tâm tỉnh lỵ.
Đại lộ nhà phố ở Châu Đốc thập niên 1920s Khuôn viên Bungalow ở Châu Đốc xưa Tòa nhà bên trong bệnh viện Châu Đốc xưa Nhà bảo sanh ở Châu Đốc thập niên 1920s Nhân viên Bệnh viện Châu Đốc thập niên 1920s Rạp hát chiếu phim ở Châu Đốc thập niên 1920s
Thời Pháp, trường tiểu học được phân thành trường Nam sinh và Nữ sinh.
Học sinh trường nam sinh ở Tịnh Biên thập niên 1920s Học trò xưa ở trường Pháp Việt tại Châu Đốc Một lớp học ở Châu Đốc thập niên 1930s Trường tiểu học nam Châu Đốc xưa thập niên 1920s
Hình ảnh trên cao nhìn xuống 1 khu bungalow ven sông.
Khu điều dưỡng ở Châu Đốc xưa
Thời Pháp thuộc là thời kỳ đô hộ, tuy vậy nó cũng đánh dấu thế hệ chuyển giao về những nét văn hóa, cơ sở vật chất của Việt Nam. Những con đường quốc lộ thời kỳ bấy giờ được xây dựng xuyên các tỉnh miền Tây để tăng cường thông thương.
Con đường quốc lộ ở Châu Đốc năm 1965 | Photo by Robert D Đường quốc lộ đông đúc ở Châu Đốc năm 1965 | Photo by Robert D Nhà dân quen vùng quốc lộ Châu Đốc năm 1965 | Photo by Robert D Xe đò Châu Đốc năm 1961
Tịnh Biên là vùng đất giáp ranh Campuchia. Tuy hiện nay địa lý hành chính khác biệt với Châu Đốc, nhưng ngày xưa nó là đơn vị hành chỉnh thuộc Châu Đốc.
Con đường dẫn đến vùng biên giới giáp Campuchia ở Châu Đốc năm 1973 Ngôi làng cạnh biên giới Campuchia ở Tịnh Biên, Châu Đốc năm 1973 Khung cảnh một ngôi làng xưa ở vùng gần biên giới Campuchia thập niên 1920s
Trại huấn luyện Chi Lăng dùng để cuấn luyện và đào tạo quân nhân bộ binh cấp hạ sĩ quan và binh sĩ cho Quân khu 4 của VNCH. Đây là 1 trong 2 trại huyến luyện ở An Giang bấy giờ (Điều đặc biệt là cả miền Tây lục tỉnh chỉ có 3 trại huấn luyện quân trường). Chứng tỏ, địa thế nhiều dãy núi khác biệt của Châu Đốc – An Giang là nơi giao tranh quyết liệt thời Chiến Tranh Việt Nam trước năm 1975.
Trại huyến luyện binh lính Chi Lăng năm 1966-1967 | Photo by Don Griffin (Nay là ấp Voi) Khuôn viên trại Chi Lăng năm 1966-1967 | Photo by Don Griffin
Hình ảnh dân và quân cũng không quá gay gắt như vẫn thường được mô tả.
Những thôn làng không hẳn là địa lý hành chánh xác thực ở An Giang. Thời kỳ khai hoang thời Nguyễn, những địa lý hành chính thay đổi liên tục. Người ta không rõ việc thôn này, làng này trong 5-10 năm tới và trước đây thuộc chính xác khu vực hành chính nào. Sau này việc thay đổi cũng bị mất đi tính khách quan lịch sử vì địa bạ thường bị mất hay lạc đâu đó. Tuy vậy nhiều khu thôn làng nổi tiếng vẫn tồn tại và gắn kết đến ngày nay.
Tìm hiểu về: Làng Châu Phú xưa – Ngôi làng thuộc tỉnh An Giang nhưng có lịch sử lâu đời hơn nó.
Nhà làng An Thạnh, Châu Đốc thập niên 1920s Bên ngoài nhà làng Châu Phú, Châu Đốc thập niên 1920s Nhà làng Châu Phú thập niên 1920s Nhà làng Long Phú – Vùng lân cận Tân Châu thập niên 1920s
Hình ảnh đồi núi của núi Sam.
Hình ảnh bản đồ An Giang trước năm 1975
Bản đồ luôn là thứ thể hiện tốt nhất địa lý, đơn vị hành chính của một tỉnh thành. An Giang trước năm 1975 có nhiều sự khác biệt so với hiện nay nhiều điều.
Nguồn gốc của tên gọi Châu Đốc cho đến ngày nay vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi. Một số người cho rằng tên gọi này chỉ là cách nói trại ra từ một tiếng Cam Bốt là Meàth Chruk, có nghĩa là mõm heo, là tên gọi trước đây của cù lao được hình thành bởi Sông Tiền và Sông Hậu, sông Naréa và Sông Vàm Nao. Người Khmer cũng gọi cù lao này là SlaKét (cây cau dại). Một vài người lại nghĩ rằng theo những ký tự dùng để viết chữ Châu Đốc, thì nguồn gốc thực sự có thể là (Châu), có nghĩa là tỉnh và (Đốc), có nghĩa là bất diệt,…
Wikipedia
Đây là hệ thống tương tự các tuyến xe trước đây.
Xem thêm về những hình ảnh xưa ở miền Tây: